BOYABAT İLÇEMİZİN TANITIMI
Boyabat, yaklaşık MÖ 3000 Yıllık geçmişi olan eski bir yerleşim merkezidir. İlçeyi simgeleyen Boyabat Kalesi MÖ 3000 yıllarına ait izler taşımaktadır.
Kurulduğundan bu zamana kadar Boyabat, sırası ile şu yönetimler altında bulunmuştur.
1- Gaşgaşlar : MÖ – 1400 – 1300
2- Hititler : MÖ – 1330 – 1200
3- Paflagonyalılar : MÖ – 1100 – 700
4- Lidyalılar : MÖ – 700 – 546
5- İranlılar : MÖ – 362
6- Pontuslar : MÖ – 183 – 64
7- Romalılar : MÖ- 64 MS- 365
8- Bizanslılar : MS – 395- 1126
Bizanslılardan sonra 1126 yılında Türk Beyliklerine geçen Boyabat daha sonra Osmanlı imparatorluğuna dahil olmuştur.
1 Mayıs 2005 tarihinde (Muğla-Milas buluşması) Tarihi Kentler Birliğine üye olunmuştur.
Boyabat Karadenizin en kuzey ucundaki Sinop iline bağlı bir ilçedir. Boyabat ve çevresi eski bir yerleşim yeri olup M.Ö. 600 yıllarında kurulmuş olup, şehrin eski adı Germanipolis´tir. Boyabat, Boy ve abat kelimelerinden meydana gelmiştir. Boy, uzunluk; Abat ova anlamına gelmektedir. Boyabat yöresi Danişment hükümdarı Gümüş TEKİN tarafından Bizanslılardan alınmış olup; 1175 yılında Selçukluların eline geçmiştir. Selçuklulardan da 1309 yılında Candaroğlu Süleyman Paşa almıştır. Yıldırım Beyazıt tarafından Osmanlı İmparatorlugu´na katılan Boyabat, Ankara savaşından sonra tekrar Candaroğulları´nın eline geçmiştir. 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından tekrar Osmanlı İmparatorluğu´nun himayesine girmiştir.
Boyabat, Osmanlı İmparatorluğu döneminde Kastamonu Sancağına bağlı bir kadılıktı. Bağdat seferi dönüşünde IV. Murat Kurusaray köyünün Kışla Mahallesinde kışı geçirmiştir. Yollar açılınca İstanbul´a dönmüştür. Tanzimat devrinde Boyabat, kadılıktan mahiyeye dönüştürülmüş, 1868 yılında da Kaza yapılmıştır. 1923´te Cumhuriyet´in ilanı ile her yönden yeni bir döneme girmiştir.
Yer yapısı, kısmen II.Jeolojik zamanda meydana gelmiştir. Tarihi Boyabat Kalesinin bulunduğu kayaların temeli billuri şistlerden üzeri tebeşir devri kalkeridir.Boyabat arazisi engebelidir. İsfendiyar dağları ve doğu Ilgaz sıradağlarının kapladığı alan Boyabat´a aittir. Bu sıradağlar arasında akarsu yatakları , bazı düzlükler ve yaylalar bulunmaktadır.
İlçe sınırından geçmekte olan Gökırmak bir vadi meydana getirmiştir.Bu vadi tabanında tarımsal değeri yüksek kültür arazileri oluşmuştur. Bu toprakların % 60´ı sulanabilmektedir. Yüksek dağlar ve tepeler kısmen ormanlık, kısmen fundalık, büyük bir kısmı da çıplaktır.
Belli başlı dağları Karageriş,Elekdağı, ve Dıranazdır.
Deniz etkisinden uzak olan Boyabat´ta genellikle karasal iklim görülür. Yazlar sıcak, kışlar soğuktur. Yağmur en çok ilkbaharda yağar.Ortalama yağış miktarı 400-500 mm civarındadır.
BOYABAT İLÇESİNİN NÜFUS YAPISI
Boyabat İlçesinin Nüfusu Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemine göre toplam nüfusu 42996 dır. Nüfusun 21.104 ü erkek, 21.892 side kadındır. Nüfus sıralamasına göre ilçeler Boyabat Sinop’un en yoğun nüfusa sahip ilçesidir. İlçemiz genç nüfusun yoğun olduğu yerleşim birimidir.İlçe merkezindeki Nüfusunun yoğunluğunun 0-50 yaş gurubu arasında olduğu görülmektedir. İlçemizin 0-19 yaş arası nüfusu 14.441 dir. Okul öncesi, ilköğretim ve ortaöğretim çağını kapsayan nüfus ilçe nüfusunun yaklaşık % 35 i kadardır.
BOYABAT İLÇESİNİN EKONOMİK DURUMU
İlçe Ekonomisi, Sanayi, Tarım, Hayvancılık ve Orman Ürünlerinden oluşmaktadır.
TARIM:
İlçede, 30450 ha tarım arazisi mevcut olup, bunun % 50’si tarla bitkileridir.
TARIM ÜRÜNLERİ:
Buğday : 15600 Ton
Arpa : 3789 Ton
Çeltik : 8400 Ton
Fasulye : 600 Ton
Şeker Pancarı : 24750 Ton
Toplam sulanan tarım alanı : 8900 Hektar
Toplam Nadas alanı : 3000 Hektar
Tarıma elverişli olup kullanılmayan : 9550 Hektar
ORMAN
Ormanlık alan : 100296 Hektar
Ormansız alan : 65462 Hektar
ORMAN ÜRÜNLERİ
Tomruk : 14000m3
Tel Direk : 350 m3
Maden Direk : 3500 m3
Kağıtlık odun : 13000 m3
Lift-yonga odunu : 18350 m3
Yakacak odun : 6500 star
HAYVANCILIK
Koyun : 33000
Sığır (saf kültür) : 650
Kıl Keçisi : 6700
Sığır (kültür melezi) : 11500
Tiftik Keçisi : 320
Sığır (yerli) : 8700
Manda : 1050
SANAYİ
Toprak sanayinde yıllık üretim : 360-400 Milyon adet
İlçede küçük sanayi sitesi mevcut olup, organize sanayi bölgesi kurulma aşamasındadır.
Güzel İlçemiz Boyabat
TİCARET
İlçede sanayi kuruluşlarınca (Toprak Sanayi) üretilen mallar ticaret alanında önemli yer tutar. Haftada iki defa kurulan Pazar, İlçe çevresinde üretilen ürünlerin değerlendirilmesinde önemli rol oynamaktadır. İlçede Devlet ve Özel sektöre ait 4 adet banka şubesi vardır. Bunlar T.C. Ziraat, Halk Bankası, Türkiye İş Bankası ve Akbank’ tır. Sanayi ve Ticaret Odası mevcuttur. 20 adet Tarımsal Kalkınma Kooperatifi, 22 adet Tarımsal Sulama Kooperatifi, 63 adet Yapı Kooperatifi, 2 adet Tüketim Kooperatifi, 4 adet Motorlu Taşıt Kooperatifi, 1 adet Küçük Sanayi Sitesi Kooperatifi, 1 adet Esnaf ve Sanatkârlar Kefalet Kooperatifi mevcuttur.
BOYABAT İLÇESİNİN KÜLTÜR YAPISI
Çok zengin bir kültüre sahip olan ilçemiz in tarihi MÖ.7. yy kadar uzanmaktadır. Boyabat kelimesi Boyova kelimesinden gelir. Sonraları bu kelime boy abad şeklinde yazılmaya başlanmıştır. Abad bayındır ve ekili arazi manasınadır.Boy ise uzun manasında kullanılmıştır.Böyle olunca boyabad kelimesinin kısa karşılığı uzun ovadır.
Tarih devletlerinde Boyabat önce Gasgasların idaresinde kalmıştır. Sonraları sırasıyla, Hititler Paflagonyalılar idaresinde kalmıştır. Bugünkü kale ilk önce Paflagonyalılar (MÖ 110-700) devrinde inşa edilmiştir. Kalenin bugünkü yapısı eski yapı üzerindedir ve türk islam osmanlı devri mimari özelliğini taşır.
Boyabat´a sonraları iskitler ,Lityalılar,iranlılar,Pontüsler,Romalılar,Bizanslılar hakim olmuş,1071 Malazgirt savaşından sonra ise Müslüman Türklerin idaresine geçmiştir. Boyabat Müslüman Türklerin eline 1100 senesinden sonra geçti. Selçuklu komutanlarından Danişment ahmet gazinin oğlu Gümüştekin zamanında Bizanslarından alındı. (Tarih yaklaşık olarak 1105 veya 1126 ´dır ) 1175 senesinde selçuklular Danişmendlerin idaresine son verdiler.
Bundan sonra Boyabat sırasıyla Çobanlar,Pervaneler,Candaroğulları idaresine son vermesiyle Boyabat 1402 senesine kadar 10 sene Osmanlı idaresinde kalmış,bu arada Cumaköy ve yazıköy´de iki cami inşa edilmiştir. Boyabat´ın içinde bulunan Büyük camininde bu cümleden olduğu söylenmekdedir.
1402 Ankara savaşından sonra ise tekrar idarenin candaroğulları´na geçtiğini görüyoruz. Bu idare Fatih zamanına kadar devam etmiştir. 1461 senesinde Fatih sultan mehmet tarafından Candaroğulları idaresi tamamen son bulunca Boyabat kesin olarak Osmanlıların eline geçti.
Fatih Sultan Mehmet Trabzon seferine giderken Boyabat´dan geçmiş, Dördüncü murat´da Bağdat seferinde Boyabat yolunu takip etmiştir. Boyabat 462 sene Osmanlıların idaresinde kalmıştır. Katip çelebi´nin ifadesine göre Dördüncü murat bağdat seferinde Boyabat´ın kurusaray köyünde ve konakladığı mahalle kışla denmiştir. Padişah köylülerden çok memnun kalmış bütün köyü vergiden muaf tutmuştur .
Boyabat eskiden bir kale kasabası idi Evler kale içersinde bulunurdu Çevrede daha çok çay yataklarında,erenlikde başka evler vardı. Araştırmalarımızdan 200 yıl önce Kaleden gökdere mahallesine oradanda şehrin altından geçilerek erenlik mıntıkasından çıkılırmış.
Belgelerde 1830 da kalede 30 evin barındığı yazılır. Boyabat kasabası 1925 yılı sonbaharında yanmış kasabada hiç bir ticarethane kalmamıştır. Boyabat´da yaşamış eski insanlarımız ve yangına şahit olanlar Boyabat yangınının ilk yaşanmış büyük facia diye nitelerler.
1943 yılında Boyabat ikinci bir felaket olarak deprem yaşamış ancak ölüm olayı yaşanmamıştır. Maddi zararın dışında herhangi bir şey olmamıştır.
1948 yılında yılın en büyük sel felaketi yaşanmış ve Boyabatlılara çok büyük korku yaşatmış selden 2 gün sonra sel yatağında 3 ceset bulunmuştur. Boyabatlılar bu korkunç sele kabak seli adını vermişlerdir
Boyabat´ın toplam 106 köyü mevcuttur.İlçe merkezinde 7 adet mahalle mevcuttur bunlar sırasıyla Kemaldede, Gökdere, Zincirlikuyu, Kumluk, Çamlıca, Esentepe,ve Camibekir mahelleleridir.
BOYABAT İLÇESİNİN TURİZM DURUMU
Boyabat MÖ. 7. yy kadar uzanan tarihi,doğası güler yüzlü insanları özgün yemekleri ile büyük bir turizm potansiyeline sahiptir.Son yıllarda ilçemizde Osmanlı son dönem sivil mimari örneklerinden olan eski konak ve evlerin restore edilmesi,kale tünelleri, ve kalede yapılan restorasyon ve temizleme çalışmaları ilçemizin turizm potansiyelini biraz daha artırmıştır.Son yıllarda Belediyemiz ve Halk Eğitimi Merkezimizin işbirliğinde Boyabat Çemberini tanıtıcı çalışmalar yapılmaktadır.Boyabat Çemberinin tescil işlemleri tamamlanmış ve patenti alınmıştır.Ayrıca bazalt kayalıklarının tanıtımı için yoğun gayret sarf edilmektedir. İlçemizde mutlaka görülmesi gereken tarihi eserlerden bazıları;
BOYABAT KALESİ
M.Ö. 600´lü yıllarda yapılmıştır. Sonraki dönemlerde onarımlarla bugüne kadar gelmiş, görkemli bir yapıdır. İl merkezini batısında, bir tarafı Gazidere Çayı, diğer tarafı şehir ile birleşmektedir. Sur kapısından girildiğinde iç kaleye ulaşılır. İç kalenin batısında sarp kayalık, girilmesi imkansız bir doğal kesitlik bulunmaktadır. İç kaleden su almak için Gazideresi Çayı´na bir yol bulunmaktadır. Halk bu kaya tünele "cirabazan" demektedir. Tünelde toplam 252 basamak bulunmaktadır.
SALAR KÖYÜ KAYA MEZARI
M.Ö. 7. yy. ortalarında Paflagonyalılar tarafından yapıldığı sanılmaktadır. Mezardaki hayvan figürleri oldukça değerlidir.
AMBARKAYA MEZARI
Göknük Ören Köyü´nün batısında 2km uzaklıkta Kayaaltı Deresi kenarındadır.
DODURGA KÖYÜNDEKİ RESİMLİ KAYA
Ne zaman yapıldığı bilinmemektedir. Başı açık bir insan figürü vardır.
ARIMKAYA TÜNELİ ve KAYA MEZARI
Arım Çayı kenarında, Yukarı Arım Mahallesi üstünde yüksek bir kayadır.
Ayrıca Boyabat´ta eski su yolları ve su kemerleri bulunmaktadır. Büyük Cami, Yazı Köyü Cami, Cuma Köyü Cami eski tarihi camiler arasında yer alır. Aşıklı, Bahşaşlı adlarıyla tanınan tekkeler mevcuttur.
Kaynak: http://boyabat.meb.gov.tr/www/boyabat-ilcesinin-tanitimi/icerik/10